Hiện nay, hàng triệu đơn hàng xuất phát từ Trung Quốc mỗi ngày được gửi tới Mỹ, châu Âu và các nước phát triển. Nhưng đằng sau những dòng hàng ấy là các hành vi “cắt xén” chi phí vận chuyển, khai sai trọng lượng hoặc tái sử dụng nhãn bưu chính – khiến hệ thống bưu chính quốc tế chịu thất thoát hàng trăm triệu USD mỗi năm.

Trước thực trạng đó, mới đây, Tiktok Shop đã phối hợp cùng USPS, để triển khai cơ chế kiểm soát mới, siết chặt toàn bộ quá trình phát hành và xác minh nhãn vận chuyển. Động thái tưởng chừng chỉ mang tính kỹ thuật này thực chất là bước ngoặt trong công cuộc chuẩn hóa logistics xuyên biên giới, với tác động sâu rộng đến toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Gian lận bưu phí – vấn nạn âm thầm trong TMĐT xuyên biên giới

UPO (Unpaid Postage Order) là hình thức người bán hoặc đối tác vận chuyển khai báo sai thông tin lô hàng nhằm giảm chi phí bưu chính, thường bằng một số cách như:

• Khai trọng lượng hàng hóa thấp hơn thực tế
• Dùng lại nhãn dán USPS cũ
• Khai sai địa điểm người gửi
• Hoặc tận dụng hợp đồng chiết khấu sai quy định.

Mục tiêu cho hành động này của những người bán là để hạ giá bán, chi phí vận chuyển và gia tăng lợi nhuận. Bởi lẽ, trong môi trường cạnh tranh khốc liệt như Tiktok Shop hay Amazon, eBay thì chỉ chênh lệch vài cent cước phí cũng có thể quyết định việc người mua chọn sản phẩm nào.

Theo thống kê từ các cơ quan bưu chính quốc tế, hành vi gian lận UPO đã gây thiệt hại hàng chục triệu USD mỗi năm cho USPS, đồng thời làm sai lệch dữ liệu tracking, khiến khách hàng mất niềm tin vào trải nghiệm giao hàng xuyên biên giới.

Chính sách mới TikTok Shop – USPS: Chặn đứng gian lận ngay từ khâu tạo nhãn

Nếu như trước đây, người bán có thể tự tạo nhãn USPS thông qua các đại lý thứ ba hoặc nền tảng ngoài hệ thống, thì giờ đây quy trình đó không còn được chấp nhận.Chính mô hình “bên thứ ba” này từng là kẽ hở lớn cho gian lận bưu phí (UPO) – nơi nhãn cũ bị tái sử dụng, trọng lượng bị khai thấp, hoặc địa chỉ gửi bị làm giả để hưởng mức cước rẻ. Khi hàng triệu kiện được xử lý mỗi ngày, những sai lệch nhỏ này cộng dồn thành thiệt hại khổng lồ cho USPS và gây mất  cân bằng chi phí vận hành toàn cầu.

Chính vì thế, từ ngày 27/10/2025 (giờ PDT), mọi người bán Trung Quốc (POP seller) khi chọn USPS làm đơn vị vận chuyển bắt buộc phải tạo nhãn qua Tiktok Shipping – hệ thống tích hợp trực tiếp giữa TikTok và USPS.

Điều này đồng nghĩa với việc:

• Toàn bộ nhãn USPS phải được phát hành, kiểm tra và xác thực ngay trong nền tảng TikTok.
• Mọi dữ liệu vận chuyển đều được đồng bộ với hệ thống USPS để bảo đảm truy xuất và kiểm soát chi phí thực tế.

Và chính sách mới không hạn chế quyền chọn carrier, nhưng thiết lập “hàng rào kỹ thuật” chống gian lận UPO – nơi mọi nhãn đều phải có định danh hợp lệ, truy xuất được nguồn gốc, và loại bỏ hoàn toàn nguy cơ nhãn giả, nhãn tái sử dụng hoặc nhãn thiếu cước.

Cơ chế gian lận UPO: Tinh vi, có hệ thống và từng dễ dàng qua mắt kiểm soát

Trên thực tế, hiện nay, gian lận bưu phí như vậy thường xuất hiện dưới một số cơ chế chính sau — mỗi cơ chế có cách thực hiện, mức độ khó phát hiện và hệ quả khác nhau đối với chuỗi logistics:

1. Khai sai trọng lượng (Mis-declaring weight)

Với cách này, người bán sẽ khai báo trọng lượng trên hệ thống vận chuyển thấp hơn trọng lượng thực tếđể mua nhãn cước rẻ hơn (ví dụ: ghi 0.5 kg trong khi thực tế là 1.5 kg). Bởi, biểu giá cước quốc tế thường tăng theo bậc khối lượng; chênh lệch nhỏ có thể tiết kiệm lớn khi xử lý hàng loạt kiện nhỏ (ePacket, small parcel).

Trước đây, cách thức này dễ trót lọt vì không có đo trọng lượng tự động; hiện nay các trung tâm phân loại lớn dùng máy D&W (Dimensioning & Weighing) để so sánh trọng lượng/kích thước thực tế với dữ liệu khai báo — nhưng vẫn có “vùng mù” nếu kiện được xử lý không qua trạm đo hoặc được gộp/đóng thùng lại trước khi quét.

Từ đó dẫn đến thiệt hại doanh thu cho carrier, sai lệch dữ liệu cước, rủi ro bị truy thu (surcharge) hoặc khóa tài khoản người bán.

2. Tái sử dụng hoặc dùng nhãn hết hạn (Reused/Expired labels)

Với cách này, một số người bán sẽ  in lại nhãn đã dùng (barcode không bị hủy đúng cách) hoặc sử dụng nhãn hết hạn/được phát hành trái quy định; người gian lợi dụng lỗi hệ thống của reseller để tái cấp barcode. Khi chi phí nhãn mới và mua cước bị loại bỏ, khối lượng hàng lớn, lợi nhuận sẽ được cộng dồn đáng kể.

Thông thường, nếu hệ thống track-and-trace cập nhật trạng thái nhãn chính xác (scans theo từng bước), hành vi tái sử dụng dễ bị phát hiện; nhưng nếu quá trình scan lỏng lẻo hoặc dữ liệu không đồng bộ giữa reseller và carrier, thì nhãn tái dùng có thể “lọt”. Điều này, gây lãng phí nguồn lực xử lý, rối loạn track-trace, gây tranh chấp với người nhận, mất doanh thu cho carrier.

3. Lợi dụng hợp đồng cước chiết khấu (Abuse of discounted contract labels)

Người bán hoặc đơn vị vận chuyển sẽ sử dụng mã nhãn hoặc tài khoản được hưởng giá chiết khấu khối lượng lớn cho các kiện hàng không đủ điều kiện (ví dụ: dùng nhãn giá công ty lớn cho lô hàng lẻ) hoặc “chèn” hàng nặng vào nhãn dành cho trọng lượng thấp. Các reseller hoặc đại lý có thể truy cập mức giá rất thấp; nếu không có kiểm soát đầu cuối, họ dùng mức giá ấy cho mọi lô hàng.

Cách thức này có thể làm méo giá thị trường, tổn thất hợp đồng cho carrier, tạo lợi thế cạnh tranh không lành mạnh cho các seller lạm dụng.

4. Giả mạo điểm xuất phát / origin spoofing

Người bán hoặc đơn vị vận chuyển sẽ khai báo điểm gửi là quốc gia hoặc địa điểm có cước rẻ (ví dụ: dùng địa chỉ ở Mỹ, Singapore) trong khi hàng thực tế xuất từ Trung Quốc; thường phối hợp với bên gom hàng hoặc forwarder làm “vỏ bọc” địa chỉ.

Bằng việc tận dụng các thỏa thuận bưu chính có cước thấp giữa một số quốc gia hoặc lợi dụng quy trình nội địa hóa để né cước quốc tế, gây mất doanh thu cho carrier nơi thực tế đảm nhận vận chuyển xuyên biên giới; rủi ro hải quan nếu khai báo sai xuất xứ, có thể dẫn tới hoàn trả hoặc phạt.

Vì sao TikTok Shop buộc phải ra tay lúc này?

Áp lực từ USPS và cơ quan kiểm toán: bài toán tài chính và trách nhiệm

• Mất doanh thu trực tiếp: UPO gây thất thoát cước thực tế — khi hàng loạt kiện bị tính phí thấp hơn giá trị thực, carrier (như USPS) bị hụt thu. Ở quy mô hàng triệu kiện/tháng, khoản chênh có thể lên tới hàng chục triệu USD.
• Yêu cầu quản trị công khai: USPS là tổ chức công/ bán công; các cơ quan kiểm toán nhà nước có thể yêu cầu minh bạch doanh thu và xử lý thất thu. Khi tổn thất lớn, áp lực buộc USPS phải yêu cầu các nền tảng thương mại hợp tác trực tiếp để thu hồi và giám sát.
• Rủi ro hợp đồng và pháp lý: Nếu carrier không kiểm soát được dòng nhãn và tổn thất tiếp tục, họ có thể phải tái đàm phán chính sách, tăng giá hoặc áp dụng biện pháp hành chính — điều này gây bất ổn cho toàn chuỗi logistics.

Ảnh hưởng đến trải nghiệm người mua và uy tín nền tảng: tổn thất không thể định lượng bằng tiền

• Tracking sai / thông tin không đồng nhất: Khi nhãn bị tái sử dụng hoặc khai sai, các trạng thái tracking (scan at origin, in transit, delivered) dễ bị sai lệch hoặc mất mạch. Khách hàng nhận thông báo mơ hồ, kiện bị delay hoặc hiển thị “delivered” nhưng thực tế không — điều này gây mất niềm tin tức thì.
• Tăng tần suất tranh chấp và hoàn trả: Khi tracking không chính xác, người mua thường mở dispute hoặc yêu cầu refund/chargeback. Mỗi tranh chấp kéo theo chi phí xử lý (CS, logistics reverse, kiểm tra) và tỉ lệ chargeback cao ảnh hưởng đến chỉ số thương mại của nền tảng.
• Tổn thất thương hiệu lâu dài: Một nền tảng có tỷ lệ giao hàng kém trong mùa sale sẽ mất người mua vào tay đối thủ; việc lấy lại lòng tin tiêu tốn nhiều nguồn lực marketing hơn là ngăn chặn gian lận từ đầu.

Xu hướng toàn cầu: minh bạch dữ liệu & “closed logistics loop”

• Chuỗi cung ứng hướng dữ liệu: Thế giới logistics đang chuyển sang mô hình dữ liệu đồng bộ: từ seller → marketplace → carrier → hải quan. Kênh phát hành nhãn mở (reseller, forwarder không kiểm soát) phá vỡ mô hình này.
• Áp lực chuẩn hóa từ các nền tảng lớn: Amazon, Temu và các sàn khác đã áp dụng cơ chế tương tự — việc TikTok hành động là để không bị tụt hậu trong chuẩn vận hành, đồng thời tránh tình trạng “platform arbitrage” (seller lợi dụng lỗ hổng để đánh đổi chất lượng dịch vụ lấy lợi nhuận).
• Tăng cường tự động hóa kiểm soát: Khi mọi nhãn phải phát hành qua kênh chính thức, nền tảng có thể áp dụng quy trình check-point tự động (origin validation, weight match, account verification) — điều mà mô hình mở không thể làm được hiệu quả.

Tác động dây chuyền đến thị trường logistics xuyên biên giới

Động thái hợp tác giữa TikTok Shop và USPS không chỉ là thay đổi kỹ thuật trong quy trình phát hành nhãn, mà là bước ngoặt có tác động dây chuyền tới toàn bộ chuỗi logistics xuyên biên giới — từ người bán, đại lý vận chuyển, đến các nhà cung cấp dịch vụ bưu chính và thị trường toàn cầu.

Đối với người bán Trung Quốc (POP Sellers)

Trước đây, một bộ phận lớn người bán dựa vào “nhãn xám” — tức các kênh tạo nhãn USPS thông qua đại lý không chính thức, với chi phí thấp hơn 10–30% so với mức cước chuẩn.
Chính sách mới khiến lợi thế chi phí này biến mất hoàn toàn, dẫn đến:

• Chi phí vận chuyển tăng đáng kể: ước tính trung bình 10–20%/đơn hàng, tùy loại gói và tuyến gửi.
• Biên lợi nhuận giảm: khiến các seller buộc phải tái cấu trúc chiến lược giá, tập trung vào chất lượng sản phẩm và dịch vụ sau bán thay vì cắt giảm chi phí vận hành.
• Rào cản gia nhập thị trường cao hơn: những cá nhân, nhóm bán nhỏ lẻ không có năng lực vận hành chuẩn sẽ khó cạnh tranh, dẫn tới thanh lọc tự nhiên trong cộng đồng seller xuyên biên giới.

Tuy vậy, với các nhà bán hàng chuyên nghiệp, đây là cơ hội để xây dựng mô hình vận hành minh bạch, bền vững, được ưu tiên trong các chính sách hậu kiểm của TikTok Shop và USPS.

Đối với các đơn vị gom hàng, đại lý nhãn (3rd-party label providers)

Đây là nhóm chịu tác động trực tiếp và sâu nhất.

• Mất quyền phát hành nhãn USPS tự do: Khi TikTok buộc toàn bộ nhãn phải phát hành qua TikTok Shipping, các đại lý không còn “room” để bán lại hoặc tái phát hành nhãn cũ.
• Tái cấu trúc mô hình kinh doanh: Các đơn vị trung gian phải chuyển sang vai trò fulfillment partner hợp pháp, tích hợp trực tiếp với nền tảng thay vì hoạt động “ngoài luồng”.
• Giảm biên lợi nhuận nhưng tăng độ ổn định: Dù không còn lợi nhuận từ chênh lệch cước, họ lại giảm rủi ro bị khóa tài khoản, truy thu hoặc đình chỉ hợp đồng.

Một số đại lý quy mô lớn, nếu chuyển đổi kịp thời, có thể trở thành đối tác logistics cấp 1 (Tier-1 Partner) trong chuỗi vận hành mới của TikTok Shop.

Đối với USPS (Bưu chính Hoa Kỳ)

Với USPS, đây là bước đi chiến lược giúp khôi phục nguồn doanh thu thất thoát và củng cố năng lực giám sát chuỗi vận chuyển xuyên biên giới:

• Thu hồi hàng triệu USD phí bị gian lận mỗi năm, tăng độ chính xác trong cân đối tài chính và báo cáo hiệu suất.
• Cải thiện dữ liệu tracking: Nhờ đồng bộ trực tiếp với TikTok Shipping, hệ thống USPS có thể theo dõi nguồn gốc từng nhãn, loại trừ barcode giả và phân tích chính xác luồng hàng nhập khẩu.
• Phục vụ mục tiêu quản lý nhà nước: Dữ liệu vận chuyển chuẩn hóa giúp hải quan Mỹ (CBP) dễ dàng hơn trong việc giám sát hàng hóa xuyên biên giới, kiểm tra khai báo thuế, nguồn gốc và tuân thủ an ninh.

Từ góc nhìn chiến lược, USPS đang tái định vị vai trò của mình từ “đơn vị vận chuyển” sang “nhà cung cấp dữ liệu logistics” — một hướng đi mang tính dài hạn trong kỷ nguyên thương mại điện tử toàn cầu.

Đối với TikTok Shop và các nền tảng TMĐT toàn cầu

Đây là một tiền lệ quan trọng: khi một sàn TMĐT toàn cầu can thiệp trực tiếp vào khâu logistics, không chỉ dừng ở vai trò trung gian bán hàng.

• Tăng quyền kiểm soát dữ liệu vận hành: giúp TikTok nắm được chi phí thực, luồng hàng thực, và tình trạng giao hàng — thay vì phụ thuộc vào dữ liệu do bên thứ ba cung cấp.
• Giảm rủi ro tranh chấp logistics: khi tracking và cước được xác thực bởi USPS, nền tảng có cơ sở pháp lý rõ ràng để giải quyết khiếu nại giữa buyer – seller.
• Xây dựng lòng tin thị trường: minh bạch vận hành là yếu tố quyết định trong việc mở rộng quy mô TMĐT xuyên biên giới, đặc biệt tại thị trường Mỹ và EU.

Không loại trừ khả năng Amazon, Temu hay AliExpress sẽ tiếp tục triển khai các mô hình tương tự, khiến “chuẩn minh bạch logistics” trở thành tiêu chí toàn ngành.

Góc nhìn từ Vietnam Post Logistics 

Trong bối cảnh mùa cao điểm cuối năm đang đến gần, chính sách mới của Tiktok được xem là bước chuẩn bị để đảm bảo một thị trường minh bạch, cạnh tranh lành mạnh và đáng tin cậy hơn cho người mua lẫn người bán. Trong tương lại, không loại trừ khả năng Tiktok sẽ áp dụng chính sách này đối với nhiều seller TMĐT xuyên biên giới tại các quốc gia khác.

Đối với các seller Việt Nam, đây là tín hiệu quan trọng cần quan sát và chuẩn bị sớm. Khi TikTok Shop và các nền tảng TMĐT toàn cầu đang tiến tới chuẩn hóa chuỗi logistics xuyên biên giới, mọi nhà bán hàng — dù ở bất kỳ quốc gia nào — đều sẽ phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phát hành nhãn, khai báo hàng hóa và truy xuất dữ liệu vận chuyển.

Về dài hạn, những seller Việt Nam đáp ứng chuẩn minh bạch sớm sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt: hàng hóa được ưu tiên xử lý, giảm rủi ro bị giữ tại hải quan, tăng uy tín với người mua quốc tế và có cơ hội mở rộng quy mô kinh doanh bền vững.

LIÊN HỆ CHÚNG TÔI